Το ενεργό συστατικό του καφέ είναι η καφεΐνη, η πιο ευρέως χρησιμοποιημένη “ψυχοδραστική” ουσία στον κόσμο, η οποία λειτουργεί σαν ήπιο διεγερτικό στο κεντρικό μας νευρικό σύστημα. Αν και είναι αλήθεια ότι η καφεΐνη συμβάλει στην βελτίωση των νοητικών μας αποδόσεων, ειδικά στην εγρήγορση, συγκέντρωση και προσοχή, υπάρχουν μερικές κοινές παρανοήσεις που μοιράζεται ο περισσότερος κόσμος που πίνει καφέ και σε τρείς από αυτές πρέπει οπωσδήποτε να εστιάσουμε.
1) Η κατανάλωση του καφέ το πρωί
Το να πίνεις καφέ το πρωί είναι κάτι που έχει βαθιές ρίζες στην ρουτίνα μας, και πολλοί από μας δεν αισθανόμαστε ολόκληροι άνθρωποι χωρίς εκείνη την πρωινή ώθηση. Βέβαια, όπως μας πληροφορούν νέες έρευνες, δεν είναι καθόλου καλή ιδέα.
Και αυτό λόγω της ορμόνης που παράγει ο οργανισμός μας το πρωί εν ονόματι κορτιζόλη, γνωστή επίσης και με το ψευδώνυμο « Ορμόνη του Στρες». Ο λόγος που η προαναφερθείς ορμόνη έχει αυτό το ψευδώνυμο είναι επειδή τείνει να κάνει την εμφάνιση της όταν είμαστε αγχωμένοι ή φοβισμένοι. Αλλά, η ίδια αυτή ορμόνη είναι βασικό συστατικό του φυσικού, ορμονικού μας κύκλου, που είναι γνωστή ως το κιρκαδικό ρολόι, το οποίο μας βοηθάει να ξυπνάμε το πρωί, και να νυστάζουμε το βραδύ.
Υπάρχουν δυο βασικά προβλήματα με την κατανάλωση καφεΐνης, και κατά συνέπεια, την παραγωγή της κορτιζόλης σε υψηλά επίπεδα λόγω αυτής. Πρώτον, η καφεΐνη έχει την τάση να παρεμβαίνει στην παραγωγή κορτιζολης, κάνοντας έτσι το σώμα μας να παράγει λιγότερο κορτιζόλη και να βασίζεται περισσότερο στην καφεΐνη. Δεύτερον, όταν πίνουμε συχνά καφέ την ώρα που η κορτιζόλη μας είναι σε υψηλά επίπεδα, αναπτύσσουμε ανοχή στην καφεΐνη. Στην πραγματικότητα, η καφεΐνη αντικαθιστά την ώθηση που θα περνάμε κανονικά από την κορτιζόλη, αντί να την συμπληρώνει ή να προσθέτει πάνω της.
2) Καφεΐνη και εξάρτηση
Μια άλλη κοινή παρανόηση, που μοιραζόμαστε οι περισσότεροι, είναι ότι ο καφές προκαλεί εξάρτηση. Αν και είναι αλήθεια ότι η ξαφνική παύση της κατανάλωσης της καφεΐνης μπορεί να προκαλέσει στερητικό σύνδρομο σε καθημερινούς καταναλωτές, δεν είναι καθόλου σοβαρή και η διάρκεια της είναι πολύ σύντομη. Τα επιστημονικά αυτά στοιχεία που αναφέρουν ότι η καφεΐνη δεν προκαλεί εξάρτηση, έχουν επιβεβαιωθεί και από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, και όπως δηλώνουν και οι ίδιοι, η συνήθεια δεν είναι εξάρτηση.
Μέχρι και σήμερα δεν έχει αποδειχθεί ότι η καφεΐνη έχει σωματικές ή ψυχολογικές συνέπειες συγκρίσιμες με τον εθισμό, και εκτός αυτού, τεχνολογίες χαρτογράφησης του εγκεφάλου δείχνουν ότι η καφεΐνη δεν είναι συνδεδεμένη με το κύκλωμα εξάρτησης στον εγκέφαλο μας.
Και άμα ποτέ θελήσετε να σταματήσετε την κατανάλωση του καφέ, για τον έναν ή τον άλλο λόγο, το μόνο που οφείλετε να κάνετε για να μην αισθανθείτε πονοκέφαλους, μειωμένη εγρήγορση ή υπνηλία, είναι να τον ελαττώσετε σταδιακά, και όχι να τον κόψετε «μαχαίρι».
3) Η καφεΐνη μπορεί να μας καταστήσει νηφάλιους
Ο κλασσικός μύθος ότι η κατανάλωση καφεΐνης θα μας συνεφέρει όταν είμαστε μεθυσμένοι είναι ιδιαίτερα σημαντικό να καταρριφθεί, διότι ο συνδυασμός καφεΐνης και αλκοόλ μπορεί να μας κάνει να έχουμε λιγότερη επίγνωση του ποσό μεθυσμένοι είμαστε.
Μόλις αρχίσουμε να πίνουμε, το αλκοόλ στέλνει σήματα στον εγκέφαλο μας να αντλήσει περισσότερα επίπεδα ντοπαμίνης, κάνοντας τον εγκέφαλο μας πιο ενεργό. Αισθανόμαστε πιο ευτυχισμένοι, είμαστε πιο ομιλητικοί και γεμάτοι ενέργεια. Μόλις όμως σταματήσουμε την κατανάλωση, οι καταπραϋντικές ιδιότητες του αλκοόλ αρχίζουν να δρουν. Το αλκοόλ προκαλεί την απελευθέρωση άλλων νευροδιαβιβαστών που αρχίζουν να επιβραδύνουν όλες τις διαδικασίες του εγκέφαλου μας με αποτέλεσμα το άτομο να νιώθει αδυναμία, κούραση και να έχει αργά αντανακλαστικά.
Κατά συνέπεια, όταν προσθέτουμε έναν καφέ στη κατάσταση αυτή, η καφεΐνη μπλοκάρει τα ειδικά ένζυμα που ελέγχουν την ενεργοποίηση της κυκλικής μονοσφωρικής αδενοσίνης, οι οποία εντείνει τις «ευχάριστες» επιδράσεις του αλκοόλ, ενώ ταυτόχρονα σβήνει τις κατασταλτικές επιδράσεις του. Έτσι, ενώ ακόμη το αλκοόλ εξακολουθεί να κάνει το μυαλό μας πιο υποτονικό, αρχίζουμε να αισθανόμαστε πιο ενεργοί και όχι τόσο μεθυσμένοι. Και αυτή η ύπουλη και, ενδεχομένως, επικίνδυνη λειτουργία της καφεΐνης να « μεταμφιέζει» την επίδραση του αλκοόλ, μπορεί να μας ωθήσει να πιούμε άλλο ένα ποτό ή να αποπειραθούμε να οδηγήσουμε μόνοι μας ως το σπίτι, κάτι που θα μπορούσε να έχει καταστροφικές επιπτώσεις στην ζωή μας.